مقاله مطبوعاتی

در تعریف مقاله مطبوعاتی گفته‌اند:«نگارش و توسعه عقیده و نظر با استفاده از موضوع خبری و بهره‌گیری از روش های صحیح نویسندگی، با رعایت نظمی منطقی و ایجاز، مقاله مطبوعاتی است».

از ویژگی های مقاله های مطبوعاتی، نخست اخباری بودن و سپس ایجاز وکوتاهی آنهاست. مقاله‌های مطبوعاتی باید برای عموم مردم جذاب باشد. پیدایش مقاله نویسی در مطبوعات به زمان ظهور رادیو و تلویزیون و توسعه اطلاع رسانی توسط این رسانه‌ها برمی‌گردد. در این زمان روزنامه ها مجبور بودند در مقابل این رسانه‌های فراگیر-که در کمترین زمان به نقل اخبار می‌پرداختند- به سمت کارکردهای دیگر خود یعنی نقد و نظر درباره اخبار بروند.

انواع مقاله های مطبوعاتی: هر چند می‌توان مقاله های مطبوعاتی را براساس موضوع و سوژه مثل:«سیاسی»، «اقتصادی»، «فرهنگی» و ... تقسیم بندی کرد، اما هدف از تقسیم بندی به شکل زیر آشنایی شما با تفاوت تکنیکی موجود در هر یک از انواع مقاله ها می باشد. اصولاً مقاله های مطبوعاتی به سه دسته کلی: مقاله های ساده خبری، تخیلی، داستانی و وصفی، مقاله های علمی، تحقیقی تقسیم می‌شوند که هرکدام شامل زیرمجموعه های دیگری می باشند.

مقاله های ساده خبری:

1- سرمقاله Editorial: مقاله‌ای که در نشریات معمولاً جای ثابتی دارد و محتوای آن درباره یک موضوع یا رویداد خبری یا غیرخبری است. سرمقاله، نظر و دیدگاه گردانندگان نشریه درباره موضوعی خاص است و برای نشریه دارای بار حقوقی بوده و ایجاد مسؤولیت می‌کند. نخستین سرمقاله باید دلایل انتشار، هدف از انتشار، مخاطبین نشریه و مثل آن را توضیح دهد.

2- یادداشتOpinion: از فراگیرترین مقاله های کوتاه مطبوعاتی هستند که معمولاً جای ثابتی ندارند مگر به طور مستمر نوشته شوند. نشر این گونه مقاله‌ها متنوع است و از نظر حجم، معمولاً در حد یک ستون روزنامه است. این گونه مقاله‌ها با عناوین مختلف دیدگاه، نظر، نگاه، یادداشت روز و... به چاپ می رسد و صرفاً نظر نویسنده را بیان می‌کند. دو کلمه حرف حساب گل‌آقا در روزنامه اطلاعات یک نمونه از یادادشت است.

3- تفسیر و اظهارنظرCommentory: گزارش اخبار و وقایع، همراه با ارایه عقیده و نظر نویسنده، تفسیر نامیده می‌شود. نویسنده در تفسیر، به عنصر«چرا» در خبر پاسخ می‌دهد. حال ممکن است این رویداد خبری اتفاق افتاده باشد یا در آینده رخ دهد. هر چند در عرف مطبوعات تفسیر فقط رویدادهای سیاسی را در برمی‌گیرد اما در واقع قلمرو تفسیر تمام رویدادهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در برمی‌گیرد. اصولاً مفسر هیچگاه حکم قطعی صادر نمی‌کند.

4- تحلیل و تشریعInterpretxtion: مقاله‌ای است که نویسنده در آن می‌کوشد تا علل و چگونگی وقوع اخبار و رویدادها را بدون اینکه نظر شخصی خود را مداخله دهد، شرح و بیان کند و به عناصر خبری«چرا» و«چگونه» توامان پاسخ دهد تحلیل گر باید اطلاعات خبری را طوری مثل حلقه زنجیر به هم پیوند دهد که خواننده در لابلای تحلیل او با هیچ گسستگی و ابهامی برخورد نکند.

5- نقد مطبوعاتی: نقد مطبوعاتی، ارزیابی و قضاوت درباره یک رویداد خبری، هنری، ادبی، سیاسی و فرهنگی است که به منظور بررسی نکات مثبت و منفی آن رویداد صورت می‌گیرد. نقد مطبوعاتی پیچیدگی‌ها، دشواری‌ها و روش‌های علمی نقد ادبی را ندارد چرا که مخاطبان آن عموم جامعه هستند. تفاوت نقد مطبوعاتی با نقد ادبی در موجز، توصیفی و اخباری بودن آن است. انواع نقد مطبوعاتی عبارت است از:

الف) نقد فیلم: که در واقع ارزیابی فیلم است و منتقد کسی است که با تکیه بر هوش، تجربه، احساس و دانش می‌کوشد محاسن و معایب یک اثر هنری(فیلم) را ارزیابی کند. دو نوع روش برای نقد فیلم وجود دارد، در روش برون نگر منتقد، فیلم را به عنوان یک پدیده جامعه‌شناسی مورد توجه قرار دهد. اما در روش درون نگر، منتقد به ارزیابی، قضاوت و تفسیر جنبه‌های هنری فیلم می‌پردازد.

ب) نقد نمایشی: نقد نمایشی یا به صورت نقد عوامل باطنی و تفکر نمایش است و یا به صورت نقد عوامل ظاهری مثل بازیگر، صحنه و... بیان می‌شود.

ج) نقد شعر: شعر گویای یک تفکر است که نباید ترکیب، صور خیال، ریتم واژه‌سازی و ... از چشم منتقد دور بماند.

د) نقد کتاب: در نقد کتاب، علاوه بر پیام و تفکرات اجتماعی پدیدآورنده آن، عوامل خاص اثر نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.

مقاله‌های وصفی، تخیلی و داستانی:

این مقاله‌ها از ذهن نویسنده مایه می‌گیرند اما خیال‌پردازی در آن جایی ندارد بلکه این تخیل مُجاز است که بارز می‌باشد. تخیلی که خواننده می‌تواند آن را حل کند. ویژگی‌های اینگونه مقاله‌ها عبارتند از:

تصویرسازی: تصویرسازی در این مقاله‌ها در بالا ترین حد خود ارایه می‌شود.

قریحه نویسندگی و داستان‌نویسی: نویسنده این گونه مقاله‌ها به سوژه‌های خبری از زاویه داستان می‌نگرد و فاعلان رویداد را چون نقش‌های داستان ترسیم می‌کند.

تخیل مُجاز: خیال‌پردازی تا جایی مجاز است که خواننده بتواند با آن ارتباط برقرار کند تخیل بزرگ و غیرقابل درک در این مقالات جایی ندارد. تخیلی مُجاز آن است که اتفاق نیفتاده باشد اما امکان بروز آن وجود داشته باشد.

طرح داستان‌گونه: هر چند این مقاله‌ها اغلب ابعاد و ویژگی‌های فنی داستان را دارند اما ارتباط مستقیم آنها با خبر و نیز ایجاز باعث تفکیک آنها از داستان کوتاه می‌شود.

مقاله‌های وصفی و داستانی اغلب به منظور جذب مخاطب بیشتر، جذب مخاطبان کودک و نوجوان، مبارزه با سانسور، پوشاندن ضعف استدلال با تصویرسازی(سانسور یا ضعف مقاله‌نویسی) به کار می‌روند.

مقاله های تحقیقی و علمی:

مقاله های علمی، تحقیقی، آماری و آموزشی مقاله هایی هستند که بر پایه تحقیق و آمار پیرامون مسایل علمی و تخصصی نوشته می‌شوند و بیشتر در نشریات تخصصی چاپ می‌گردند. این مقاله ها دارای زبانی علمی و تخصصی هستند که درک آنها برای مردم عادی سخت می باشد.