ورزش از موضوعات پرجاذبه و مورد علاقه بسیاری از مردم و بویژه نسل جوان است. علاقه به ورزش به ورزشی نویسی و روزنامهنگاری ورزشی نیز سرایت کرده است. طی سالهای اخیر جوانان زیادی به این وادی قدم گذاشتهاند. بدون آن که آموزش کافی دیده و یا از شناخت و دانش عمیق و دقیقی در این عرصه برخوردار باشند. در مجموعه گفتارهایی که از نظرتان خواهد گذشت شما را با الزامات، مقتضیات، دانشها، مهارتها و تواناییهایی که برای یک خبرنگار ورزشی آشنا مینمائیم.
مهمترین ویژگی یک خبرنگار ورزشی قدرت بیان روان، ساده و صمیمی اوست. نگاهی که ما به خبرنگار ورزشی داریم مشابه نگاهی است که به مخاطب ورزشی داریم. وقتی که ورزش میکنید احساسی از نشاط و طراوت به شما دست میدهد. قاعدتاً شنیدن خبرهای ورزشی هم باید چنین حسی را در شما ایجاد کند. مخاطبان اخبار ورزشی عمدتاً قشر جوان جامعه هستند، ولی عمومیت هم دارد بهطور مثال در بحثهای تیم ملی فوتبال قشرهای مختلفی از جامعه درگیر هستند. بنابراین چون ورزش موضوع پیچیدهای نیست یک اصل در کار خبرنگاری ورزشی سادهگویی و مفهوم بودن مطالب، صمیمیت، سرزندگی و استفاده از اطلاعات و اصطلاحات رایج در ورزش است که در محاورات روزمره بهکار میبریم.
یک سری مختصات خبرنگار ورزشی با بقیه خبرنگارها یکسان است مثل آموزش. بحث آموزش در این حرفه خیلی مهم است به عنوان مثال دانستن روشهای خبرنویسی، اصول و فنون مصاحبه، گزارشنویسی و مبانی آکادمیک این رشته برای یک خبرنگار ورزشی مهم است و دراین زمینه او جدا از بقیه خبرنگاران نیست.
اما در شاخه تخصصی این انتظار از یک خبرنگار هست که موضوع را خوب بشناسد، خبرنگاری ورزشی یا خبرنگار علمی از این نظر تفاوت نمیکنند و هر کدام در حوزه خود باید مهارتهای لازم را داشته باشند.
به نظر باید کسانی دنبال خبرنگاری در حوزههای تخصصی بروند که انگیزه این کار را داشته باشند. اگر صرفاً دنبال یک شغل هستید و دست بر قضا جایی هم کاری پیدا نشده و میخواهید خبرنگار ورزشی شوید در این کار چندان موفق نخواهید شد.
اگر میخواهید خبرنگار ورزشی شوید روح و علایق ورزشی باید از سنین نوجوانی در وجود شما باشد، نشریات ورزشی را باید دنبال کنید و علاقمند تیمهای ورزشی باشید. این علاقه و انگیزه شما به ورزش باعث میشود اگر تصمیم گرفتید یک کار رسانهای تحت عنوان خبرنگار انجام بدهید در کارتان بسیار موفقتر باشید.
یک خبرنگار وظیفهاش این نیست که صرفاً خبر تهیه کند، تلقی از خبرنگار یک آدم متخصص است، یعنی کسی که توانایی این را دارد که با مربیان و بازیکنان یا مدیران ورزشی صحبت کند.
بنابراین اعتبار علمی و اطلاعاتی در حوزه موضوعی یک مساله است که باید در حوزه ورزش مورد توجه خبرنگار ورزشی قرار گیرد. یک خبرنگار ورزشی جدا از شغلش نیست، گاهی وقتها توصیه میشود که حتی اگر روز کاری شما نیست، سری به سایتهای ورزشی بزنید یا به ورزشگاه بروید، فضای ورزشگاه را حس کنید تا قلمتان در مورد رویدادی که میخواهید گزارش کنید زنده و با طراوت باشد.
آنچه گفته شد شاید مهمترین ویژگیهایی است که یک خبرنگار ورزشی در مرحله اول باید از آن برخوردار باشد. اما چنانچه دقیقتر شویم و به موضوع بر حسب رسانههای مختلف نگاه کنیم خبرنگاری که برای رادیو گزارش میکند قاعدتاً باید از یک کیفیت صدا و بیان بهتری برخوردار باشد. رادیو نیاز به تصویرسازی دارد، خبرنگار ورزشی رادیو باید بتواند نقص رادیو و نداشتن تصویر را با بیان خود و ساختن تصویر با کلمات برطرف کند. در حوزه رسانههای مکتوب مثل روزنامه و مجله برای خبرنگار ورزشی داشتن ذوق نویسندگی خیلی کمک میکند.
متاسفانه در حال حاضر یک سری از خبرنگارهای ورزشی داخلی دامنه لغات محدودی دارند، درگیر 60،50 کلمه هستند و در تمام گزارشهای آنها این نقص دیده میشود این مشکل ناشی از ضعف مطالعه، پیگیر نبودن، و نداشتن سبک است. در حوزه تلویزیون بخش مهمی از جاذبههای تصویر شاید مشکلات خبرنگار ورزشی را رفع کند ولی واقعیت این است که زبان تصویر و نوشتن برای تصویر هم یک تخصص ویژه است که نیازمند گذراندن دورههای مختلف است.
مجموعه گفتارهایی از مازیار ناظمی
به نقل از روزنامه همشهری
نوشتن برای تلویزیون با نوشتن در دیگر رسانهها متفاوت است و این به تفاوتهای ذاتی تلویزیون باز میگردد. در این جعبه جادو، مخاطب هم میبیند و هم میشنود و این گرچه به نظر کار را ساده میکند، اما در عین حال، ظرافتهایی را برای پخش تلویزیونی باعث شده است.
از جمله تفاوتها این است که در رسانههای چاپی مخاطب میتواند مطلبی را دوباره بخواند، میتواند پس از مکث و درنگی به خواندن ادامه دهد. اما این در پخش تلویزیونی ممکن نیست. گزارشگر یا گوینده خبر را بیدرنگ و پیوسته، برای یکبار میخواند و عبور میکند. از این رو، یکی از خصوصیات پخش تلویزیونی، این است که مخاطب باید هر شات(shot) را ببیند، بفهمد و خبر را دنبال کند. در پخش تلویزیونی این امکان برای مخاطب نیست که خبر یا تصویر مبهم را دوباره مرور کند و یا برای تامل درباره آن، خبر را نگه دارد. این قبیل خصوصیات و تفاوتها باعث شده است تا در تنظیم پیامهای خبری برای پخش تلویزیونی تفاوتهایی وجود داشته باشد. به برخی از این تفاوتها تحت عنوان«قواعد قابل فهم و درک کردن خبر تلویزیونی» اشاره میشود.
طول جمله: با توجه به تفاوت اساسی که به آن اشاره شد، طول جمله در خبر تلویزیونی باید کوتاه باشد. جملات بلند همراه با صناعت ادبی برای خبر تلویزیونی نامناسب است. جملات باید کوتاه نوشته شوند تا در فرایند خوانش، مکثهایی برای تنفس در نظر گرفته شوند.
یک ایده برای هر جمله: مردم نمیتوانند اطلاعات زیادی را در یک جمله دریافت کنند. هر جمله در خبرنگاری تلویزیونی نباید بیش از یک ایده و مفهوم را در بر داشته باشد. اگر جملهای دارای بیش از یک نکته کلیدی باشد، مخاطب برای درک سریع آن دچار مشکل میشود. پس مساله فقط کوتاهی جمله نیست. باید به این نکته هم توجه داشت که اطلاعات را باید در جملات مجزا تفکیک کرد: هر جمله، یک نکته.
صدا: خبرنگاری رادیو تلویزیونی کسب و کار «صدا» است. پس باید در این مهم تامل کنیم. این بعد از خبرنگاری اصلاً در رسانه چاپی وجود ندارد. وقتی ما چیزی را بیان میکنیم، صدای سیلابسها و کلمات هم به انتقال معنی کمک میکنند. اهمیت مساله وقتی روشن میشود که بدانیم هر حرفی و سیلابسی صوتی دارد و در هر صوتی حسی نهفته است. خبرنگار رادیو تلویزیونی باید حس صدای سیلابسها را بشناسد و اهمیت آنرا در انتقال معنی پیام خود در نظر داشته باشد. مثلاً وقتی میخواهد پیام سختی را منتقل کند باید کلماتی انتخاب کند تا از سیلابسهایی با اصوات سخت استفاده شود. مثالی که در زبان انگلیسی به کار برده میشود این است که کلمه «Kill» (به معنی کشتن) را وقتی با تاکید بر صدای سخت حرف «K» میخوانیم، در واقع بر پیام نهفته در معنی لغت کشتن تاکید میکنیم. بعضی حروف صدای نرمی دارند مثل حرف «h» این مباحث در شعر بیشتر مورد توجه قرار میگیرد و در نقدهای ادبی مبسوط مورد توجه است. تامل در این ظرفیتهای زبان شناختی میتواند بابی در مطالعات خبرنگاری در کشورمان باشد.
انتخاب کلمات: در مورد اهمیت انتخاب کلمات همین بس که خوب نوشتن همهاش بستگی دارد به اینکه چه کلماتی را انتخاب میکنیم و چطور کنار هم میگذاریم. از آنجا که در چهارچوب حرفه خبرنگاری از نوشتن سخن میگوییم، اولین قاعده در انتخاب کلمات، صحت و دقت کلمه است. کلمه باید کاملاً درست باشد و نه حتی تقریباً درست. دومین قاعده این است که کلمه باید متناسب با متن باشد. کلمه باید با حال و هوای متن تناسب داشته باشد و فهمش برای مخاطب آن موضوع راحت باشد. چون همانطور که گفتیم مخاطب تلویزیونی یکبار متن را میشنود.
غیر رسمی: اگرچه نوشتن برای پخش تلویزیونی نباید درست مثل حرف زدن باشد اما به آن نزدیک است. زبان محاوره، غیر رسمی و روان است و خیلی از نظر گرامری قید و بند ندارد. نوشتن برای پخش تلویزیونی مثل زبان محاورهای، رها و راحت و بی قید نیست و از آن سو با زبان نوشتاری هم تفاوت دارد. چیزی میان این دو است. در واقع، نه دقیقاً آنطور که معمولاً حرف میزنیم، بلکه آنچنان که دوست داشتیم حرف بزنیم، فقط وقتی که کمی فکر و تامل کنیم. پس در نوشتن برای تلویزیون مثل زبان محاوره راحت و رها ننویسید، با درنگ و تامل بنویسید اما در عین حال غیر رسمی و تا حدی خودمانی بنویسید. این به درک راحتتر مخاطب تلویزیون کمک میکند.
لید: جمله آغازگر خبر که مهمترین جمله خبر است. اما در خبرنگاری پخش، لید دقیقاً همان لید در روزنامه نیست و همان هدف را هم ندارد. در حقیقت، لید در پخش خیلی شبیه، یا بهتر است بگوییم موازی است با سرخط خبرها(headlines) در روزنامه. تنها کار لید در خبرنگاری پخش تلویزیونی این است که توجه مخاطب را جلب کند. در روزنامه، علاوه بر این، یک وظیفه دیگر را هم دارد که خواننده را به متن خبر هدایت کند. لید ممکن است اطلاعاتی هم درباره خبر بدهد اما در خبرنگاری پخش این هدف اصلی نیست. مهمترین کار لید جلب توجه مخاطب تعریف میشود. لید تلویزیونی باید کوتاه، قوی و جالب باشد.
روایت تاریخی خبر: سبک تاریخی هم گفتنش راحتتر است و هم فهمیدنش. شاید دلیلش این باشد که یادآور سنت شفاهی خبرگویی است. این سبک با لید آغاز میشود که جواب مستقیم این سوال است «راستی، اینو شنیدی؟» و بعد رویداد یا ماجرا از اول تا آخر گفته میشود. جزئیات را هم بهتر میشود با این شیوه گفت. فهمش هم برای مخاطب راحتتر است.
سخت خبرها با یک لید قوی و جذاب آغاز میشوند و بعد ماجرا با یک سیر منطقی و تا آنجا که ممکن است خطی تعریف میشود. اما این مساله برای فیچرها(آینده Features) متفاوت است، چون دشوار است که جنبههای جذاب اینگونه خبرها را در آن قالب خطی و تاریخی به نحو شایسته بتوان ارائه کرد. قواعدی که به اهم آنها اشاره شد باعث میشوند مخاطب خبر تلویزیونی را بهتر و راحتتر درک کند.
منبع: این مقاله تلخیصی از فصل چهارم کتاب خبرنگاری همگرا:
- Quinn, Stephen; Flilak, Vincent (2005), Convrgent Journalism- An Introduction: Writing and Producing Across Media, London, Focal Press
ترجمه و تلخیص: امید جهانشاهی- به نقل از روزنامه همشهری
سخنانی از امام حسین(ع)
1ـ بندگان خدا از خدا بترسید و در دنیا با احتیاط رفتار کنید. اگر بنا بود همهی دنیا به یک نفر داده شود، یا فردی برای همیشه در دنیا بماند، پیامبران برای بقا سزاوارتر و جلب خشنودی آنان بهتر و چنین حکمی خوشایندتر بود؛ ولی خداوند عاقبت دنیا را نابود شدن قرار داده است.
خداوند دنیا را محل فنا و نیستی قرار داد، زیرا دنیا دوستدارانش را لحظه به لحظه تغییر داده، وضعشان را دگرگون میسازد. مغرور و درمانده کسی است که فریب دنیا را بخورد.
2ـ گرچه زندگی این دنیا از نظر عدهای بسیار با ارزش است؛ ولی آخرت که جهان پاداش الهی است، بالاتر و با ارزشتر است. اگر جمع کردن مال و ثروت برای این است که باید روزی از آن دست برداشت، پس فرد نباید برای چنین ثروتی بخل ورزد و اگر روزیها مقدر و تقسیم شده است، هرچه انسان در کسب ثروت حرص کمتری داشته باشد نیکوتر است و اگر این بدنها برای مرگ آفریده شده، پس کشته شدن انسان در راه خدا از همه چیز پسندیدهتر است.
3ـ سلام کردن 70 پاداش دارد که از این رقم 69 تـا بـرای سـلام کـننده و یـکی برای پاسخ دهنده است.
4ـ مردمی که بندگان دنیا هستند و دین را برای رفاه و آسایش میخواهند، هرگاه در امتحان و رنج قرار گیرند آن موقع دینداران کم هستند.
5ـ کسی که هدیه شما را بپذیرد، شما را در بخشش و کرامت کمک کرده است.
6ـ از معذرت خواهی، پرهیز کنید؛ زیرا مؤمن عمل بد انجام نمیدهد تا عذرخواهی کند؛ اما منافق هر روز کار زشت انجام میدهد و معذرتخواهی میکند.
7ـ شخصی خدمت امام حسین(ع) رسید و عرض کرد: من مردی گناهکار هستم و توان خودداری و دوری کردن از گناه را ندارم. مرا موعظه فرما.
حضرت فرمودند: پنج عمل زیر را انجام بده. آنگاه هرچه خواستی گناه کن!
1ـ از رزق خداوند استفاده نکن، سپس هرچه خواستی گناه کن.
2ـ از ولایت خداوند خارج شو، پس هرچه خواستی گناه کن.
3ـ محلی را پیدا کن که خداوند تو را نبیند، سپس هرچه خواستی گناه کن.
4ـ وقتی عزرائیل برای قبض روح تو آمد، او را از خودت دفع کن، سپس هرچه خواستی گناه کن.
5ـ وقتی در قیامت تو را به سوی جهنم هدایت کردند، از رفتن به آنجا خودداری کن، سپس هرچه خواستی گناه کن.
منبع: بحارالانوار 78 ج ـ تحفالعقول
به نقل از: روزنامه اطلاعات